Sahillerimizde yeni tehlike! Köpek balıkları kıyılara dayandı

Antalya’nın Konyaaltı sahili ve Muğla’nın Datça ilçesi açıklarında son günlerde görülen köpek balıkları, yaz sezonu öncesi tatilciler arasında tedirginlik yarattı. Camgöz cinsi olduğu tahmin edilen bu canlıların kıyıya yakın bölgelerde görüntülenmesi, deniz ekosistemindeki değişimlerin bir göstergesi olarak değerlendiriliyor. Uzmanlar, bu durumun iklim değişikliği, aşırı balıkçılık ve deniz suyu sıcaklıklarındaki artışla bağlantılı olduğunu belirtiyor. Peki, Türkiye’de hangi köpek balığı türleri bulunuyor ve bu artışın ardındaki sebepler neler?

Köpek balıklarının kıyılara yaklaşması, hem doğal davranışlarının bir parçası hem de çevresel faktörlerin bir sonucu. Mersin Üniversitesi’nden Prof. Dr. Deniz Ayas, teknolojik gelişmelerin daha fazla gözlem yapılmasını sağladığını, ancak iklim değişikliğinin deniz ekosistemlerini dönüştürdüğünü vurguluyor. Antalya ve Datça’daki görüntülerin, köpek balıklarının saldırganlığında bir artış değil, ekosistem dinamiklerinin doğal bir yansıması olduğunu ifade eden Ayas, vatandaşların paniğe kapılmaması gerektiğini söylüyor.

Türkiye’de Hangi Köpek Balığı Türleri Bulunuyor?

Türkiye karasularında çok sayıda köpek balığı türü yaşıyor, ancak özellikle sekiz büyük tür öne çıkıyor: Kısa yüzgeçli mako, esmer köpekbalığı, kum köpekbalığı, sivri burun camgöz, iri burun camgöz, sapan köpekbalığı, mavi köpekbalığı ve büyük beyaz köpekbalığı. Bu türler, genellikle Ege ve Akdeniz bölgelerinde, özellikle Gökova Körfezi, Antalya Körfezi, Saros Körfezi ve Hatay kıyıları gibi alanlarda görülüyor. Kum köpekbalığı, Gökova’daki Boncuk Kuyu’nda üreme alanıyla biliniyor ve nesli tehlike altında kategorisinde yer alıyor.

Bu türlerin kıyılarda görülme olasılığı, besin kaynaklarının dağılımına bağlı. Aşırı balıkçılık, açık denizlerdeki besin stoklarını azalttığı için köpek balıklarını sığ sulara yöneltebiliyor. Örneğin, Antalya’daki köpek balığının bir balıkçı teknesinin sanal çapasına yönelmesi, besin arayışıyla açıklanıyor. Datça’da ise kıyıya yakın avlanma davranışı, camgöz türünün tipik hareketleriyle uyumlu. Uzmanlar, bu türlerin genellikle insanlara zarar verme eğiliminde olmadığını belirtiyor.

İklim Değişikliğinin Köpek Balığı Davranışlarına Etkisi

İklim değişikliği, deniz suyu sıcaklıklarının artması, okyanus akıntılarının değişmesi ve besin ağlarının bozulması yoluyla köpek balıklarının davranışlarını etkiliyor. Prof. Dr. Deniz Ayas, “Köpek balıkları, avlarının dağılımına göre hareket eder. İklim değişikliği, bu türlerin göç desenlerini değiştiriyor” diyor. Artan su sıcaklıkları, köpek balıklarını daha sığ ve kıyıya yakın sulara çekiyor, çünkü besin kaynakları bu alanlara kayıyor. Doğu Akdeniz’deki aşırı balıkçılık da bu süreci hızlandırıyor.

Ayrıca, kültür balıkçılığı gibi insan faaliyetleri, köpek balıkları için cazip habitatlar yaratıyor. Antalya ve Muğla gibi turizm bölgelerindeki köpek balığı gözlemleri, bu değişimlerin bir yansıması. Ancak Ayas, “Türkiye’de köpek balığı saldırıları son derece nadir” diyerek, geçmişte yaşanan provoke edilmiş olayların bile ölümle sonuçlanmadığını vurguluyor. Örneğin, kan veya mukus gibi uyarıcı maddelerin olduğu bir ortamda kum köpekbalıkları dalgıç paletlerine saldırmış, ancak yaralanma olmamıştı.

Kıyı Bölgelerindeki Riskler ve Önlemler

Türkiye’de köpek balığı saldırılarının ölümle sonuçlanan bir vakası kaydedilmedi. Prof. Dr. Deniz Ayas, turizm amaçlı kullanılan sahillerin genellikle güvenli olduğunu belirtiyor. Ancak, besin kokusu, ılık su akıntıları veya balıkçı teknelerinin aktiviteleri gibi tetikleyici faktörler, köpek balıklarını kıyıya çekebilir. Antalya ve Datça’daki olaylar, bu tür doğal tetikleyicilerin bir sonucu olarak görülüyor.

Vatandaşların panik yapmaması için uzmanlar, köpek balıklarının genellikle ılımlı türler olduğunu ve insanlarla karşılaşmalarda agresif davranmadığını vurguluyor. Gökova Boncuk Koyu gibi koruma alanları, kum köpekbalıklarının üreme bölgelerini güvence altına alarak türlerin korunmasına katkı sağlıyor. Yine de, balıkçılık faaliyetlerinin düzenlenmesi ve iklim değişikliğine karşı önlemler alınması, bu tür gözlemlerin sıklığını azaltabilir.