Güney Çin Denizi'nde gerilim tırmanıyor: Çin ve Filipinler donanmaları karşı karşıya

Güney Çin Denizi’nde Çin ile Filipinler arasında uzun süredir devam eden deniz sınırı anlaşmazlığı, 2025 Nisan ayında yeniden sıcak bir çatışma eşiğine geldi. Çin donanmasına ait savaş gemileri, Filipinler’e ait bir devriye gemisini bölgeden çıkarmaya çalıştı.

Filipin Savunma Bakanlığı, Çin'in bu eylemini "egemenlik ihlali" olarak nitelendirdi ve uluslararası toplumu göreve çağırdı.

Güney Çin Denizi Neden Stratejik?

Güney Çin Denizi, sadece bölgesel değil küresel stratejik önem taşıyor. Sebepleri:

• Yıllık 3 trilyon dolarlık deniz ticareti bu bölgeden geçiyor.

• Zengin petrol ve doğalgaz rezervleri bulunuyor.

• Çin’in “Dokuz Çizgi Hattı” politikası, bölgede hak iddia etmesini sağlıyor.

Ancak Filipinler başta olmak üzere Vietnam, Malezya ve Brunei gibi birçok ülke bu iddiaları reddediyor.

ABD’nin Askeri Tatbikatı Gerilimi Tetikledi

Çin-Filipin geriliminin yaşandığı dönemde, ABD ve Filipinler ortak tatbikat düzenledi. “Balikatan 2025” adı verilen bu tatbikat kapsamında 17.000 asker, bölgede geniş çaplı askeri senaryoları test etti.

Çin Dışişleri Bakanlığı, bu tatbikatın “provokatif” olduğunu belirtti ve “bölgesel barışı tehdit eden askeri tırmanış” uyarısında bulundu.

Uluslararası Hukuk ve Lahey Kararı

2016 yılında Lahey Uluslararası Daimî Tahkim Mahkemesi, Çin’in Güney Çin Denizi üzerindeki tarihî hak iddialarını reddetmişti. Ancak Çin, bu kararı tanımadığını açıklamış ve bölgede askeri yapılar inşa etmeye devam etmişti.

Filipinler, bu kararı dayanak göstererek Çin'in deniz sınırlarını ihlal ettiğini savunuyor.

ASEAN ve Küresel Tepkiler

Gelişmeler, ASEAN (Güneydoğu Asya Uluslar Birliği) içinde endişeyle takip ediliyor. Japonya ve Avustralya, Çin'in bölgesel istikrarsızlığa yol açabilecek eylemlerinden geri adım atması çağrısında bulundu. Birleşmiş Milletler ise taraflara "uluslararası hukuka uyma" çağrısı yaptı.

Yeni Bir Asya-Pasifik Krizi mi?

Çin’in Güney Çin Denizi’ndeki agresif politikaları ve ABD’nin askeri varlığı, Asya-Pasifik’te yeni bir jeopolitik krizi tetikleme riski taşıyor. Filipinler’in askeri ve diplomatik direnci, sadece ulusal egemenliğin değil, aynı zamanda uluslararası hukukun geleceğinin de test edildiği bir döneme işaret ediyor.