İran ve Avrupa İstanbul’da nükleer masada: Kritik görüşmeler başladı

İstanbul, bir kez daha uluslararası diplomasinin merkezi haline geldi. İran ile İngiltere, Fransa ve Almanya’dan oluşan E3 ülkelerinin heyetleri, nükleer faaliyetler üzerine görüşmeler için 25 Temmuz Cuma günü Fatih’teki İran İslam Cumhuriyeti Başkonsolosluğu’nda bir araya geldi. Saat 09.30’da başlayan toplantı, 2015’te imzalanan nükleer anlaşmanın geleceğini şekillendirebilecek kritik bir adım olarak değerlendiriliyor. İran’ı temsil eden Dışişleri Bakan Yardımcıları Mecid Tahtrevançi ve Kazım Garibabadi’nin katılımıyla gerçekleşen görüşmeler, küresel diplomasi açısından büyük önem taşıyor. Avrupa ülkelerinin “snapback” mekanizması tehdidi ve İran’ın artan uranyum zenginleştirme faaliyetleri, masadaki gerilimi artırıyor.

İstanbul’da Diplomasi Zirvesi

İran ve E3 ülkeleri, nükleer anlaşmanın geleceğini tartışmak üzere İstanbul’da buluştu. Görüşmeler, Fatih’teki İran İslam Cumhuriyeti Başkonsolosluğu’nda saat 09.30’da başladı. İran heyeti, Dışişleri Bakan Yardımcıları Mecid Tahtrevançi ve Kazım Garibabadi liderliğinde toplantıya katılırken, İngiltere, Fransa ve Almanya’dan dışişleri bakan yardımcıları düzeyinde temsilciler yer aldı. Daha önce 16 Mayıs’ta yine İstanbul’da yapılan görüşmelerin devamı niteliğindeki bu toplantı, Avrupa’nın İran’a yönelik yaptırımları yeniden devreye sokma tehdidi sonrası gerçekleşiyor. Diplomasi dünyası, bu görüşmelerin sonucunu yakından takip ediyor.

Snapback Tehdidi Gölgesinde Müzakereler

2015’te imzalanan nükleer anlaşma, İran’ın nükleer faaliyetlerini sınırlarken yaptırımların kaldırılmasını öngörüyordu. Ancak ABD’nin 2018’de anlaşmadan çekilmesi ve yaptırımları geri getirmesi, İran’ı anlaşma taahhütlerini kademeli olarak durdurmaya itti. İngiltere, Fransa ve Almanya, İran’ın yüksek düzeyde uranyum zenginleştirme faaliyetlerine karşı “snapback” mekanizmasını devreye sokma tehdidinde bulundu. Bu mekanizma, BM yaptırımlarını yeniden başlatabilir ve 18 Ekim’de süresi dolacak. İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi, Avrupa’nın bu maddeyi işletme yetkisinin olmadığını savunsa da, görüşmeler bu gerilim altında sürüyor.

Türkiye’nin Diplomatik Rolü Güçleniyor

İstanbul’un ev sahipliği yaptığı bu görüşmeler, Türkiye’nin uluslararası diplomasideki arabulucu rolünü bir kez daha ön plana çıkardı. Daha önce de nükleer müzakerelere ev sahipliği yapan Türkiye, tarafsız konumuyla güvenilir bir zemin sunuyor. Görüşmelerin, İran ile Batı arasındaki gerginliği azaltma ve anlaşmayı canlandırma potansiyeli taşıdığı belirtiliyor. Uzmanlar, İstanbul’daki toplantının, özellikle ABD ile İran arasındaki dolaylı müzakerelere de zemin hazırlayabileceğini ifade ediyor. Toplantıdan çıkacak sonuçlar, küresel enerji piyasaları ve bölgesel güvenlik açısından da yakından izleniyor.