Ortadoğu’da İsrail ile İran arasında 13 Haziran’da başlayan çatışmalar, dördüncü gününde küresel piyasaları sarsmaya devam ediyor. İsrail’in İran’ın nükleer tesislerine yönelik saldırıları ve İran’ın Tel Aviv, Kudüs ve Hayfa’ya balistik füze misillemeleri, enerji arzı ve güvenli liman varlıklarına olan talebi artırıyor. Altın fiyatları ons başına 3.439 dolara ulaşırken, Brent ham petrol varil başına 75,35 dolara yükseldi. Borsa İstanbul’da BIST 100 endeksi ise haftaya temkinli bir başlangıç yaptı. Hürmüz Boğazı’nda olası bir abluka, petrol fiyatlarını 120-130 dolara fırlatabilir. İşte piyasaların tepkisi ve çatışmanın ekonomik yansımaları.
İsrail-İran Çatışması Ne?
İsrail’in 13 Haziran’da “Yükselen Aslan” operasyonuyla İran’ın Natanz, İsfahan, Piranşar ve Ghadir nükleer tesislerini hedef almasıyla başlayan çatışmalar, İran’ın 200’den fazla balistik füzeyle karşılık vermesiyle tırmandı. İran Sağlık Bakanlığı, 224 kişinin öldüğünü, 1277 kişinin yaralandığını bildirirken, İsrail’de can kaybı 24’e ulaştı. İsrail Savunma Bakanı Yisrael Katz’ın “Tahran sakinleri bedelini ödeyecek” tehdidi ve İran’ın Hürmüz Boğazı’nı kapatma olasılığı, piyasalarda panik yarattı. Hürmüz Boğazı, küresel petrolün yüzde 20’sini taşıyan stratejik bir geçiş noktası. Boğazın kapanması, enerji krizini tetikleyebilir ve dünya ekonomisini derinden sarsabilir. Çatışmalar, altın ve petrol gibi varlıklara talebi artırırken, hisse senetlerinde satış baskısı oluşturdu.
Piyasalar Nasıl Tepki Veriyor?
Çatışmaların dördüncü gününde, güvenli liman olarak görülen altına talep patladı; ons altın Asya piyasalarında 3.450 dolara kadar çıkarak 3.439 dolarda dengelendi. Gram altın 4.353 TL, çeyrek altın 7.117 TL, Cumhuriyet altını ise 28.379 TL’den işlem görüyor. Brent ham petrol vadeli işlemleri yüzde 1,5 artarak 75,35 dolara, ABD ham petrolü ise 74,08 dolara yükseldi. Hayfa’daki Bazan petrol rafinerisinin hasar görmesi, arz endişelerini körükledi. Borsa İstanbul’da BIST 100 endeksi, 16 Haziran’da 9.308,75 puandan yatay açıldı; bankacılık endeksi yüzde 0,41 yükselirken, inşaat sektörü yüzde 1,01 geriledi. Küresel borsalarda ise satış baskısı hakim; S&P 500 yüzde 1,1, Dow Jones yüzde 1,8, Nasdaq yüzde 1,3 düştü. Asya’da Nikkei 225 yüzde 1,2, Hang Seng yüzde 0,4 geriledi. Enerji şirketleri Exxon Mobil ve ConocoPhillips sırasıyla yüzde 2,2 ve yüzde 2,4 yükselirken, havayolu hisseleri Delta ve United yüzde 4-5 değer kaybetti.
Hürmüz Boğazı’nın Ekonomik Önemi Ne?
Hürmüz Boğazı, küresel petrol ticaretinin kalbi konumunda; günde 20 milyon varil petrol, yani dünya tüketiminin yüzde 20’si bu boğazdan geçiyor. İran’ın boğazı kapatma tehdidi, petrol fiyatlarını JP Morgan’ın öngördüğü üzere 120-130 dolara taşıyabilir. Bu, küresel enflasyonu tetiklerken, Türkiye gibi petrol ithalatına bağımlı ülkelerde akaryakıt ve gıda fiyatlarını artırabilir. İran’ın ekonomisi, petrol ihracatına büyük ölçüde bağımlı; Çin, İran’ın en büyük müşterisi. Ancak boğazın kapanması, Çin-İran ilişkilerini zedeleyebilir. Suudi Arabistan, petrolünü Kızıldeniz üzerinden ihraç eden alternatif boru hatlarına sahip olsa da, boğazın kapanması küresel arzı daraltır. ABD, boğazı zorla açabilecek askeri güce sahip, ancak bu, çatışmayı bölge geneline yayabilir. Analistler, OPEC’in yedek kapasitesinin fiyat artışlarını sınırlayabileceğini, ancak uzun süreli bir krizde bunun yetersiz kalacağını belirtiyor.
Yorumlar
Kalan Karakter: